Rollen en taken

Een ervaringsdeskundige voert in de praktijk veel verschillende rollen, taken en functies uit. Ook is er discussie over of een ervaringsdeskundige een rol is of een functie. Door de tijd heen zijn er verschillende pogingen gedaan rollen, taken en functies te beschrijven. De verschillende manieren waarop dit is gedaan, zeggen iets over de complexiteit en gelaagdheid van dit vak. Er zijn verschillende bronnen die indelingen of onderverdelingen beschrijven. Ze hebben allemaal een eigen doel. Hieronder lichten we een aantal kort toe om een beeld te geven van de variëteit en gelaagdheid.

Fundament: kernvaardigheden en attitude

Ondanks de verschillende indelingen is er een gemeenschappelijk fundament van waarden, vaardigheden en attitude (Kwaliteitssysteem ervaringsdeskundigheid, leerplannen, p. 13 en 14,  2022), zoals oordeelloos luisteren, wederkerige inbreng met respect voor verschil en flexibel met grenzen omgaan.

Taken zoals beschreven in het beroepscompetentieprofiel (BCP)

Het BCP-Ervaringsdeskundige (2022, p. 8) onderscheidt een aantal taken passend bij dit beroep.

1. Ondersteunen van zelfhulpprocessen van individuen en groepen;
2. Coachen van andere professionals;
3. Deskundigheidsbevordering voor cliënten, ervaringsdeskundigen en andere professionals, managers en beleidsmakers;
4. Adviseren bij de inrichting van persoonsgerichte, humane en toegankelijke zorg en dienstverlening;
5. Onderzoek doen vanuit het perspectief van ervaringsdeskundigheid;
6. Ontwikkelen en coördineren van visievorming en beleid vanuit ervaringsdeskundigheid;
7. Ontwikkelen van anti-stigma activiteiten.

Beroepscontexten

De taken kunnen op verschillende niveaus worden uitgevoerd en in verschillende beroepscontexten (bron: Kwartiermaken voor ervaringsdeskundigen, 2022):

• In de ondersteuning, zorg- en hulpverlening van inwoners en cliënten
• In het beroepsonderwijs, scholing en deskundigheidsbevordering binnen organisaties
• Bij het opzetten en uitvoeren van onderzoek en het delen van kennis
• Bij het vormen, bijstellen, evalueren, beïnvloeden van beleid
• Bij het initiëren van vernieuwingen

Relationele rollen

Tijdens de opkomst van ervaringsdeskundigheid in Nederland ging de discussie vaak over de (relationele) rol die de ervaringsdeskundige moet nemen, die van bruggenbouwer of bondgenoot*. Waarbij een (relationele) rol binnen de beroepspraktijk iets zegt over de positie en relatie die aangegaan wordt met de omgeving. Denk naast bruggenbouwer en bondgenoot ook aan rollen als veranderaar, rolmodel en luis in de pels. Welke relationele rol verwacht wordt, hangt af van de beroepscontext en welke waarde die aan een rol hecht. En ook van de persoonlijke voorkeuren en vaardigheden, waar de ervaringsdeskundige zich comfortabel bij voelt. Verschillende waarden en opvattingen over rollen kunnen spanningen oproepen.

* Bronnen zijn: Plooy, A. (2007). Ervaringsdeskundigen in de hulpverlening – bruggenbouwers of bondgenoten? Tijdschrift voor Rehabilitatie, 1, 14-21.; Plooy, A. (2009). Ervaringsdeskundige is in de eerste plaats bondgenoot. Psy, 5, 36-7.; BCP – ED video rollen van ervaringsdeskundigen; YouTube kanaal herstel Rollen van ervaringsdeskundigen; Ervaringswerk in het sociaal domein p. 14-17.